شهر زیرزمینی کیش نمایش هنر حفر کاریز در ایران
قنات کیش یکی از بهترین دیدنیهای کیش به شمار می رود که از قدمت کهنی برخوردار بوده و در زمانی، آب شیرین و قابل شرب ساکنان جزیره را تامین میکرده است.
با توجه به قدمت قنات در ایران میتوان، احداث قنات کاریز در انحصار ایرانیان دانست. و با توجه به اینکه جزیره کیش ارتفاع چندانی ندارد، حفر و احداث این قنات با قدمت دو هزار ساله به دست ایرانیان در لایه گل مارن (مرگل) بسیار ارزشمند می باشد.
این قنات بعد از میدان المپیک قرار گرفته است. قنات كیش به لحاظ طول رشته قنات و یا عمق چاهها در مقایسه با قناتهاى دیگر نقاط ایران تفاوت دارد. با در نظر داشتن شیب بسیار كم جزیره، هدایت آبهاى زیرزمینى به سطح زمین در كیش مسئله قابل تاملی است که كه از پیشرفتهترین روشها براى حفر قنات استفاده شده را نشان مىدهد.
این قنات امروز تغییر كاربری داده و به یک شهر زیرزمینی شگفتانگیز با بیش از 10000 متر مربعی مبدل شده است که با نام کاریز کیش شناخته می شود. کاریز کیش نمی توان تنها یک شهر زیر زمینی تاریخی معرفی کرد بلکه در اصل شبکهای از آبهای زیرزمینی بوده که توسط ایرانیان حفر شده و آب مورد نیاز ساکنان جزیره را تامین می کرده است. شبکهی زیرزمینی آبهای شیرین و قابل شرب از طریق حفر زمین و طراحی سیستمهای حرکتی برای بازدید گردشگران و مسافران لحاظ شده و همین دلیل به نام شهر زیرزمینی معروف است اما این مسیر تنها حرکت آب را نشان میدهد.
شهر زیرزمینی کاریز کیش دارای قسمت های مختلفی است که می توان از جمله به غرفههای صنایع دستی ایران و جهان، رستوران سنتی و جدید، موزه، سالن آمفی تئاتر، سالن کنفرانس و گالریهای هنری تقسیم اشاره نمود. شهر زیر زمینی کاریز در عمق 16 متری زیر زمین قرار گرفته است.
فسیل بسیاری از جانوران دریایی در مسیر ساخت این شهر زیرزمینی از سقف مرجانی تونل قابل مشاهده است و دیدنی ترین بخش این کاریز می باشد. آزمایشهای دقیقی که در دانشگاه مونیخ صورت گرفته نشان می دهد، این سقف بین 110 تا 550 میلیون سال قدمت دارد. شناسنامه انواع مختلف آن ها نیز در موزه شهر زیرزمینی کیش (کاریز) به معرض نمایش گذاشته شده است. با دقت به این فسیلها، لاک پشتی را خواهید دید كه نزدیک به 570 میلیون سال قدمت دارد. در طول مسیر کاریز، شش پایاب به چشم می خورد که یکی از آنها در این شهر زیرزمینی قابل مشاهده است. این پایابها بیش از 800 سال قدمت دارند.
یکی از دلایلی که این قنات را منحصر بفرد کرده است، قدمت قنات دو هزار ساله کیش با حداکثر ارتفاع چهل و پنج متری است و با توجه به اینکه معمولا قناتها از ارتفاعات شروع شده، قنات کیش در نوع خود حائز اهمیت می باشد.
قنات قدیمی کیش دارای پانزده کیلومتر طول می باشد که در طول دو رشته از منطقه صفین و فرودگاه تا محل فعلی مجموعه فرهنگی سیاحتی شهر زیرزمینی کیش به سه رشته تبدیل میشود و از این محل مجددا با تبدیل به یک رشته، به شهر قدیمی حریره میریزد.
در طول مسیر این قناتها چاه های زیادی دیده می شود که برای برداشت آب بوده و بیانگر این است که این قنات آب را هم به صورت ساکن و هم به سمت مظهر قنات جریان داشته است. آب این قنات برای مصارف آبیاری فضای سبز و مصرف شرب ساکنین استفاده میشد و همچنین کشتیها نیز از این آب برای مصرف و فروش و یا معاوضه با اجناس دیگر در کشورهای حاشیه خلیج فارس استفاده میکردند. آب شیرین کاریز در واقع حاصل بارندگیهای فصلی جزیره است که توسط مرجانها فیلتر شده و در لایه گل مارن جریان پیدا میکند.
گل مارن نوعی گل رس می باشد که در حالت طبیعی نرم و انعطافپذیر بوده و اگر در معرض هوا باشد، خشک و محکم میشود. دیوارهایی در این مجموعه جهت حفاظت از این گل ارزشمند کشیده شده است. گل مارن برای درد مفاصل و... استفادههای درمانی دارد و همچنین از ترکیبات اضافی آن برای تولید آجر، کوزه و سیمان استفاده می شود.
کارگزاران شهر زیرزمینی کاریز معتقدند دو ویژگی، کاریز می تواند آن را در فهرست ابنیه جهانی ثبت کند. کاریز در دل تنها جزیره مرجانی دنیا قرار گرفته و دلیل دیگری که می توان بیان کرد، سقف مملو از صدفها و مرجانهای طبیعی است که سبب می شود در فهرست ابنیه جهانی به ثبت برسد. دو راه برای تماشای صدفها و مرجان ها وجود دارد، یکی بازدید از موزههای طبیعی و دیگری غواصی در آبهای آزاد است. سقف مرجانی کاریز کیش هفت متر قطر دارد که زمانی بستر دریا بوده و از صدفها و آبزیانی که هم اکنون فسیل شده اند می باشد.
