موزه تماشاگه زمان تهران
موزة «تماشاگه زمان» که به موزة ساعت نیز معروف است، در منطقه یک شهرداری تهران در خیابان ولیعصر، خیابان زعفرانیه، نبش چهارراه پروین بغدادی واقع شده است.
این موزه در محوطه‌ای با مساحت حدود 5000 مترمربع در ساختمانی با حدود 700 مترمربع زیربنا در دوطبقه ساخته شده است. پیشینه این باغ به دوره محمدشاه قاجار باز می‌گردد و بنای موزه حدود 80 سال قدمت دارد و به لحاظ دارا بودن هنرهای گچبری، کاشی‌کاری، مقرنس و گره‌چینی از بناهای برجسته به شمار می‌رود.
گچبریهای این بنا حدود ده، دوازده سال به طول انجامیده تا بالاخره در سال 1356 به پایان رسید. بنای موزه قبل از گشایش به طور کلی مورد مرمت، بازسازی، پاک‌سازی و رنگ‌آمیزی قرار گرفت و در خرداد سال 1378 خورشیدی به عنوان نخستین موزه از موزه‌های وابسته به اداره‌کل موزه‌های بنیاد مستضعفان و تنها موزه تخصصی ساعت در ایران گشایش یافت و در حال حاضر 400 اثر که عموماً از اموال مصادره‌ای هستند، در این موزه به تماشای عموم قرار داده شده است.
بخش‌های مختلف موزه
در ابتدای ورود به موزه با حیاط و باغی بسیار سرسبز و دلپذیر با تزئینات آجر و کاشی متناوب روی دیوارها روبرو هستیم و در مسیر منتهی به درب ورودی ساختمان موزه، ماکت‌هایی از ساعت‌های ابتدایی همچون ساعت آفتابی، ساعت آبی، ساعت شنی و ساعت سوختی، در معرض نگاه دیدارکنندگان قرار گرفته است. در طبقه نخست موزه سه بخش برای دیدن وجود دارد:
در بخش نخست که همان راهرو و پاگرد این طبقه است می‌توان از ساعت‌هایی که به دیوار نصب شده یا در قسمت‌های مختلف قرار گرفته اند دیدار کرد و از زیبایی گچبریهای بی‌نظیر این قسمت نیز بهره برد.
بخش دوم، سالن بزرگ و وسیعی است که در آن علاوه بر دو ستون بسیار زیبا که بر روی آنها گچبری بر روی آینه انجام گرفته است، می‌توان از تزئینات زیبای گچبری و گره‌چینی پنجره‌های متعدد آن نیز بهره جست. در این تالار بزرگ می‌توان از کنسول‌های زیبا و ساعت‌های مختلفی که بر روی این کنسول‌ها قرار داده شده و یا بر دیوارها نصب شده‌اند، دیدن کرد.
در بخش سوم طبقه اول نیز می‌توان از اتاق کوچکتری دیدار به عمل آورد که قسمت‌هایی از آن به سبک اتاق موسیقی طبقه ششم بنای عالی‌قاپوی اصفهان تنگ‌بری شده و تمامی دیوارهای آن با نقش‌های تلفیقی مینیاتور و نقش‌های سنتی و نقش‌های قالی تزئین شده است. در این اتاق نیز تعدادی از اشیاء مرتبط با نجوم و اجرام سماوی در معرض دید قرار گرفته است. تزئینات این اتاق طی مدت سه سال (1356 ـ 1353 خورشیدی) و به طور مدوم انجام پذیرفته است.
در طبقه دوم موزه می‌توان از پنج بخش دیدن کرد:
بخش نخست، ویترین بزرگ دو طبقه‌ای است که در راهروی این بخش قرار دارد و به نمایش ابزار و ادوات تعمیر ساعت اختصاص یافته است.بخش دوم، شامل دو اتاق تودرتو است که در آنها می‌توان عکس‌هایی از تعدادی از بانیان نخستین کارگاه‌های ساخت ساعت در جهان و همچنین تعدادی از ساعت‌ها و تندیس‌های مربوط به زمان و تعدادی از ساعت‌های مربوط به پادشاهان را مشاهده کرد.
در بخش سوم با دو نوع از آثار روبرو هستیم، تعدادی از ویترین‌ها برای نمایش ساعت‌های مچی اختصاص یافته است و در تعدادی دیگر نیز با آثاری مانند فسیل‌هاو صدف‌ها ، روبرو می‌شویم (از آنجائیکه فسیل‌ها نیز به نوعی گویای گذشت زمان هستند و مرور زمان را یادآوری می‌کنند، تعدادی از ویترین‌ها به نمایش این آثار اختصاص یافته است). بخش چهارم این طبقه به نام «اتاق تقویم» نامگذاری شده و به نمایش تقویم‌ها در ادوار مختلف تاریخی اختصاص یافته است. و در نهایت آخرین بخش این طبقه به نمایش انواع ساعت‌های مچی اختصاص دارد.
دور تا دور فضای طبقه دوم بنا دارای تراس است که سرتاسر ارتفاع آن تا بام با شیشه پوشش داده شده و این فضا به منظور برگزاری نمایشگاه‌های موقت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
محاسن و ویژگی‌ها
در این قسمت به نکاتی چند از محاسن و ویژگی‌های قابل توجه این موزه اشاره می‌کنیم:
ـ طرح درب ورودی محوطه و حفاظ آهنی داخلی پنجره‌ها با اقتباس از طرح گره‌چینی درب و پنجره‌های چوبی بنا ساخته شده‌اند و علاوه بر زیبایی، با بنا و تزئینات آن نیز هماهنگی کامل داردو در عین حال درب ورودی محوطه، خصوصیات یک ورودی دعوت‌کننده را داراست.
ـ برای کفپوش سالن‌ها و بنا از کفپوش سنگی مناسبی استفاده شده است که در ضمن گرفتن سروصدا به هنگام دیدار و قدم زدن از نظر رعایت نظافت و بهداشت نیز مطلوب است.
ـ استفاده از پرده‌هایی با رنگ و طرح مناسب برای تمامی پنجره‌ها در هر طبقه جهت کنترل ورود نور طبیعی به داخل موزه.
ـ چیدمان صحیح اکثر اشیاء و ویترین‌ها از لحاظ تعداد آثار، که باعث ایجاد خستگی در دیدارکننده نمی‌شود. این مورد یکی از معضلات عمده بیشتر موزه‌هاست.
ـ استفاده از انواع روش‌ها برای ارائه و نمایش آثار از جمله، نمایش نمونه‌های بازسازی شده تعدادی از ساعت‌های ابتدایی در فضای باز (حیاط) موزه، قرار دادن آثار حجیم به طور آزاد در سالن‌ها، قرار دادن آثار بر روی پایه که در این مورد از کنسول‌های چوبی تزئینی موجود به خوبی استفاده شده است، نصب تعدادی از آثار بر روی دیوارها، نمایش تعدادی از ساعت‌ها (ساعت‌های شماطه‌دار) در حال کار، نمایش آثار نخبه در ویترین‌های انفرادی، استفاده از ویترین‌های جمعی افقی و عمودی در طبقه دوم، استفاده از ویترین‌های مناسب و شیبدار برای نمایش اسناد و تقویم‌ها، رعایت ارتفاع مناسب در اکثر ویترین‌های نمایش آثار.
ـ استفاده از سیستم‌های اعلام و اطفای حریق و سنسورهای الکترونیکی حفاظتی در قسمت‌های مختلف موزه.